برخی کتب تالیف شده پیرامون حضرت علی بن محمد باقر علیه السلام

آثار تاریخی شهرستانهای کاشان و نطنز
حسن نراقی، 1348، ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
کتاب مجموعه ای است از نتایج معاینه و مشاهدات شخصی نویسنده از آثار و ابنیه تاریخی شهرستان کاشان و نطنز و بررسی­های ممتدی که به مرور ایام اندوخته خاطر نگارنده گشته بود. تا این اوان که بر حسب تصمیم انجمن آثار ملی به تدوین قهرست های جامعی از آثار تاریخی نواخی مختلف باستانی کشور، ضمنا مطالعات نویسنده ناچیز نیز مورد توجه قرار گرفت. شهرستان کاشان با وجود سوابق بسیار مهم و درخشانی که از قدیمی ترین دوران تاریخی دارا بوده و شئون مختلف صنعتی و هنری، فرهنگی و مذهبی آن به اقتضای هر عصر و زمان عالیترین مدارج ترقی و اهمیت را حائز گشته است. معهذا در هیچ یک از مراحل و خصوصیات نامبرده آن تاریخ مدون و جامعی دیده نشده و طبعا از آثار و بناهای قدیمی آن نیز جز پاره ای اطلاعات مبهم و پراکنده که در ضمن حوادث تاریخی آمده دفتر و فهرست جامعی وجود نداشت. فهرست مطالب؛ اطلاعات كلی كاشان، آثار باستانی كاشان، آثار و بناهای تاریخی دوران اسلامی كاشان، آثار و بناهای نواحی تابع شهرستان كاشان، آثار هنری و صنایع تاریخی كاشان، آثار باستانی نطنز، شهرستان نطنز، تحقیق تاریخی درباره قالی كاشان، قالی كاشان در قرن كنونی و...

کتاب مشهد اردهال
رحمت الله ذکائی، انتشارات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران
کتاب مشهد اردهال يکی از کتاب های مجموعه نسخه‌های قديمی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است که به صورت اسکن شده در اختيار پژوهشگران و علاقه مندان قرار گرفته است.

حماسه تاریخی مشهد اردهال: شرح تحلیلی از زندگانی علی‌بن امام محمد باقر (ع)
مجید زجاجی‌مجرد،1377، ناشر: سبحان
موضوع: سلطانعلی‌بن محمد(ع‌) سرگذشتنامه‌
در این اثر، مولف برآن است شرحی تحلیلی از زندگانی علی بن امام محمد باقر (ع) به دست دهد .مباحث کتاب بدین قرار است : اسناد معتبر درباره موجودیت و محل شهادت علی بن محمد باقر (ع)، صفات ایشان، دعوت مردم کاشان و فین، مبارزه مخالفان و عوامل حکومت با نماینده امام و شهادت حضرت سلطانعلی، قیام اهل کاشان و فین پس از شهادت علی بن محمد باقر (ع)، مراسم قالی شویان و کرامات این حضرت.

شرح زندگانی و شهادت حضرت سلطانعلی بن محمد باقر (ع) 
آیت الله العظمی ملاعبدالرسول مدنی کاشانی (ره)، 1379، انتشارات مرسل
موضوع: زندگینامه، امامزادگان
بخشی از متن کتاب؛ مراسم «قالیشویان» به‌مناسبت سالروز شهادت حضرت سلطانعلی(ع) در دومین جمعه مهرماه هر سال برگزار می‌گردد. فلسفه مراسم قالیشویان متعلق است به چگونگی شهادت حضرت سلطانعلی ابن امام محمّد باقر(ع) ؛ ایشان به دعوت اهالی فین و چهل‌حصاران(کاشان) و از سوی پدر بزرگوارشان جهت پیشوایی و تبلیغ و ارشاد به‌سوی منطقه کاشان مأمور می‌شوند و اهالی کاشان و فین و مناطق اطراف، از فیض وجود ایشان بهره‌مند می‌گردند. پس از مدتی که ایشان در منطقه خاوه و اردهال مستقر می‌شوند حاکم وقت با ایشان اعلام جنگ می‌نماید، بسیاری از اهالی همراه با ایشان به جنگ با دشمنان برخاسته و همراه آن حضرت شهید می‌شوند. عدّه‌ای از یاران آن امامزاده از اهالی فین و دیگر مناطق حومه کاشان، به‌محض اطلاع یافتن؛ به یاری حضرت سلطانعلی می‌شتابند، که با اجساد آن حضرت و یارانش مواجه می‌شوند؛ لذا جسم خونین امامزاده را در قالیچه‌ای می‌پیچند و جهت خاکسپاری حمل می‌نمایند. بدین جهت در روز قالیشویان دوستداران آن امامزاده از جمله اهالی فین، با حرکتی نمادین با در دست گرفتن چوب‌هایی به‌عنوان خونخواهی آن حضرت، درحالی‌که به عزاداری و سوگواری مشغولند یکی از قالی‌های متعلّق به یارگاه امامزاده را تحویل می‌گیرند و در نهری در نزدیکی بقعه می‌شویند و دوباره با مراسمی ویژه به محل اولیه عودت می‌دهند.

قالی‌شویان: مناسک نمادین قالی‌شویی در مشهد اردهال
علی بلوکباشی،1379، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی
موضوع: مشهد اردهال، قالیشویی، امامزاده سلطانعلی کاشان
در این نوشتار، نویسنده نخست شرح و توصیفی از مناسک نمادین قالی‌شویی در مشهد اردهال (دهستانی در استان مرکزی) به دست می‌دهد؛سپس با بررسی ریشه‌های مذهبی و تاریخی این مراسم به جنبه‌های اعتقادی و جامعه‌شناختی آن اشاره می‌کند.کتاب در هفت بخش با این عناوین تدوین شده است : اردهال سرزمین مقدس؛ شهید دشت اردهال؛ مناسک قالی‌شویی ؛ ریشه‌شناسی واقعه شهادت و سوک ؛ ریشه‌شناسی مناسک قالی‌شویان؛ نیروی فراطبیعی و قدسی امامزاده؛ نقش و تاثیر اجتماعی امامزاده .مطالب کتاب با عکس‌هایی از مشهد اردهال و مراسم قالی‌شویی همراه شده و در صفحات پایانی آن فهرست منابع به طبع رسیده است.

تاریخ کاشان
ایرج افشار، عبدالرحیم ضرابی، 1379،  ناشر: امیرکبیر
موضوع: تاریخ
کتاب ((تاریخ کاشان)) که در قرن سیزدهم تالیف شده (8 1287ه‌.ق) حاوی اطلاعاتی است در تاریخ، جغرافیا، رجال، بقاع مذهبی، ابنیه تاریخی شهر کاشان و شیوه زندگانی و آداب و رسوم مردم این شهر که می‌توان آن را به مثابه اثری در توصیف اوضاع اجتماعی ایران عصر قاجار قلمداد کرد .کتاب در شش فصل، به انضمام تعلیقات و توضیحات مفصل سامان یافته است .فصل اول به وجه تسمیه مناطق و عناصر طبیعی کاشان اختصاص یافته است .در فصل دوم کتاب نیز به قلعه‌ها، روستاها، مزارع، باغ‌ها، مراتع، میزان برف و باران، بلاهای طبیعی، بیماری‌ها و آفت‌های ارضی کاشان اشاره شده است . فصل سوم درباره حیوانات، محصولات کشاورزی و درختی، معادن، صنعت، تجارت و ایلات و عشایر کاشان است .در فصل چهارم آداب و رسوم، پوشاک، خوراک، شیوه معاشرت، اوزان و مقیاس‌ها در کاشان توصیف شده، همچنین خانواده‌های کهن، علما، حکما و مشاهیر کاشان معرفی شده‌اند . در فصل پنجم از حاکمان و تشکیلات حکومتی، مالیات و نحوه اداره کاشان سخن به میان آمده و فصل ششم به معرفی آثار و ابنیه تاریخی و مذهبی کاشان اختصاص دارد. بخش پایانی کتاب یعنی تعلیقات و توضیحات، مشتمل است بر یادداشت‌های آقای الهیار صالح و برخی یادداشت‌های مصحح ایرج افشار درباره رجال، آثار، بناها، آداب و رسوم و رویدادهای مهم کاشان . در خاتمه نیز فهرست اعلام و لغات متن، نیز عکس‌هایی از آثار تاریخی و مشاهیر کاشان به چاپ رسیده است .

بزرگان کاشان
افشین عاطفی، 1381، ناشر افق فردا
موضوع: شرح حال
در این کتاب شرح حال بزرگان و مشاهیر کاشان، شامل حکیمان، عالمان، فقیهان، عارفان، شاعران، نویسندگان، مورخان، خوشنویسان، نقاشان و افراد دیگر گردآوری شده است. اطلاعات مربوط به شخصیت‌ها از لابه‌لای متون تاریخی و رجالی و ادبی استخراج گردیده است. در این جلد شرح حال 150شخصیت به ترتیب الفبای نام آنها به چاپ رسیده است. در مقدمه نیز خلاصه‌ای از تاریخ کاشان با اشاره به مشاهیر برجسته کاشان در هر دوره آمده است .کتاب با فهرست منابع و نمونه‌ای از نسخه‌های خطی به پایان می‌رسد .

شرح زندگانی و شهادت و کراماتی شنیدنی از شهید اردهال حضرت علی بن باقر (ع)
مهدی سلیمانی، 1383، ناشر: عصر ظهور
موضوع: سلطانعلی‌بن محمد(ع‌)، سرگذشتنامه
‌ کتاب شرحی است از زندگی و کرامات حضرت علی ابن باقر(ع) از نوادگان حضرت امام محمد باقر(ع) که مزار آن بزرگوار اینک در مشهد اردهال زیارتگاه دوست‌داران اهل بیت است. بخش اصلی کتاب شامل کرامات و معجزاتی است که از زبان شفا یافتگان بازگو شده است .

نور باقر (ع): مروری بر زندگی حضرت علی‌بن‌باقر فرزند شهید امام پنجم (ع) مدفون در خاک مقدس مشهد اردهال (کاشان)
سید علی محسنی، 1383، ناشر: مشهور
موضوع: سلطانعلی‌بن محمد(ع‌)، سرگذشتنامه
این کتاب، مروری است بر زندگی‌نامه علی بن باقر (ع) فرزند امام پنجم که در اردهال کاشان مدفون شده و مدفنش زیارتگاه‌ شیعیان است.

تذکره سلطانعلی (ع): دو رساله در زندگی و شهادت حضرت سلطانعلی‌بن‌محمدباقر (ع)
به تصحیح افشین عاطفی، 1384، ناشرنسیم حیات
موضوع: سلطانعلی‌بن محمد (ع‌)، سرگذشتنامه 
نوشتار حاضر پس از متن زیارت‌نامه‌ی سلطان محمدبن ‌محمد باقر (ع) از امام‌زادگان مدفون در کاشان حاوی دو رساله است: رساله‌ی نخست، شرح حال سلطان علی بن محمد باقر (ع) و یارانش است که در سال 933 ه­.­ق تالیف شده و از مولف آن، اطلاعی در دست نیست. 
رساله‌ی دوم، بخشی از کتاب بحرالانساب است که دربرگیرنده‌ی شرح حال حضرت سلطان علی (ع)، سادات مشهد اردهال و تاریخچه‌ی بنای بارگاه حضرت سلطان علی (ع) است. مولف هم‌چنین در فصلی دیگر، تنی چند از امام‌زادگان مدفون در کاشان را معرفی می‌کند.

کاشان، دروازه تمدن
زهره مزدیان‌فرد، سیدسعید کاظمی، 1387، ناشر: دعوت 
موضوع: کاشان، آثار تاریخی
شهرستان کاشان در شرق و جنوب استان تهران قرار گرفته و کویر نمک در شمال آن امتداد دارد. سلسله کوه‌های مرکزی ایران در این شهرستان ممتد است و بلندترین تله‌های آن عبارت‌اند از نیاسر، برزوک، هفت‌کل و کرکس. در این شهرستان تپه‌های باستانی سیلک، چشمۀ فین و آتشکدۀ نیاسر واقع شده است. از آثار تاریخی دیگر آن می‌توان به بقعۀ امام‌زاده سلطانعلی ابن محمدباقر در مشهد اردهال، مقبرۀ باباافضل در آبادی مرق، خانه‌ها طباطبایی‌ها، بروجردی‌ها، عباسی‌ها و... اشاره کرد. در مشهد اردهال نیز هرساله مراسم قالی‌شویان اجرا می‌شود. از صنایع دستی مشهور کاشان می‌توان به قالی‌بافی آن اشاره کرد. در کتاب حاضر آثار باستانی و تاریخی، مناظر طبیعی، آداب و رسوم مردم، صنایع دستی و... کاشان به دو زبان فارسی و انگلیسی معرفی شده است.

سفیر ولایت حضرت علی بن محمد الباقر (ع) به ضمیمه گزارشی کوتاه پیرامون امامزاده ی والامقام حضرت امامزاده شاهزاده حسین (ع)
مجید زجاجی‌کاشانی، 1391، ناشر: سفیر اردهال
موضوع: سرگذشتنامه
سفیر ولایت حضرت علی‌بن محمد الباقر (ع) را بیشتر بشناسیم، مشهد اردهال (کاشان)، امامزاده‌ها، سرگذشتنامه سلطان‌علی‌بن‌محمد باقر (ع)، آرامگاه، زیارت به ضمیمه گزارشی کوتاه پیرامون امامزاده‌ی والامقام حضرت امامزاده شاهزاده حسین (ع)

خورشید اردهال: زندگی و شهادت حضرت امامزاده علی ابن امام محمدباقر (ع)
مطهره حاجی زاده، سید علیرضا طباطبایی عقدا، 1392، ناشر: سفیر اردهال
کتاب مصور حاضر، داستانی برای گروه سنی (ب) و (ج) است. در داستان می‌خوانیم: در روزگاران قدیم مردم مؤمن در چهل حصاران و فین زندگی می‌کردند که باوجود تنگدستی، به زندگی آرام و ساده خود قانع بودند؛ اما حاکم ظالم و ستمگری به‌نام «اَزرق اَبرح»، مردم را مجبور به پرداخت مالیات‌های سنگین می‌کرد و اجازه برپایی مراسم عزاداری دینی را به مردم نمی‌داد. آنها نامه‌ای به امام محمدباقر (ع) نوشتند و از او طلب کمک کردند. «علی ابن محمد باقر» (ع) برای کمک به مردم به «فین» آمد. امامزاده سه سال در آن شهر زندگی کرد و محبوبیت زیادی بین مردم داشت؛ اما حاکم ظالم برای کشتن امامزاده نقشه کشیده بود. در ادامه داستان شرایط اقامت علی ابن محمد باقر (ع) در شهر فین و شهادت ایشان روایت شده است.

آثار تاریخی کاشان
علی‌اصغر شاطری، 1393، ناشر: مرسل
موضوع: کاشان ، آثار تاریخی
«آثار تاریخی کاشان» کتابی جامع است که ۲۳۲ اثر و بنای این منطقه شامل: تیمچه ها، خانه‌ها، مسجدها، امامزاده ها، بقاع متبرکه، آتشکده، آب انبارها، آرامگاه‌ها، گذرها و حمام‌ها را شرح داده و معرفی کرده است.فصل اول مربوط به باغ فین، بازار و تپه های سیلک است که ۶ دوره کاوش های ایرانیان و فرانسوی ها را بازخوانی کرده و از وجود ظروف سفالین، لوله دار و نقش های هندسی نوشته است. مسجد جمعه(بنا شده در سال ۴۶۶ قمری دوره سلجوقیان)، عمادی، امام خمینی(ره)، وزیر و آقا بزرگ از جمله مسجدهای کاشانند. بقاع متبرکه در مشهد اردهال و مراسم معروف قالی شویان این شهر، امامزاده آقا علی عباس و هلال ابن علی از بقیه معروف تر هستند.در فصل آرامگاه بزرگان وعالمان از مزار شیخان که محل دفن عالمان و شاعران و دانشمندان بوده و امروز مخروبه شده نام برده اند. آرامگاه های فیض، محتشم و ملا عبدالرزاق کاشانی نیز از مهمترین های این بخش هستند.

خیزش قالی شورون
سیدمحمد حسینی، 1394، ناشر: سیدمحمد حسینی 
موضوع: مشهد اردهال، آداب و رسوم و زندگی اجتماعی
مراسم آیینی «قالی‌شورون» بنا بر سنتی کهن، همه ساله در مشهد اردهال کاشان برگزار می‌شود. زیارتگاه حضرت سلطان‌علی (ع) در دامنه کوه اردهال قرار دارد. این زیارتگاه دو سردابه دارد که یکی از آن‌ها در زیر خود بقعه قرار داشته و هرگز باز نشده است. سرداب دیگر زیر ایوان صفا قرار داشته و چند بار باز شده است. قدمت مراسم قالی‌شورون به زمان شهادت شاهزاده سلطان علی (ع) باز می‌گردد؛ اما رمز و رازهایی دارد که نیازمند تحقیق و بررسی همه جانبه است. این مراسم هم‌اکنون در دومین جمعه از ماه مهر تثبیت شده است. پژوهش حاضر حاصل بررسی میدانی ده ساله و جمع‌آوری اسناد مختلف در زمینه این مراسم آیینی است.

قالی مقدس
سیدرضا پورسیدی، انتشارات: مرسل 
در ابتدای کتاب، زیارتنامه حضرت سلطانعلی محمد باقر(ع) آمده و سپس چگونگی تشرف فرمایی این امام‌زاده به منطقه کاشان توضیح داده شده است. قتلگاه حضرت قبل و بعد از بازسازی، چگونگی تشرف‌یابی ایشان به ایران، پیاده‌روی اهالی فین به طرف مشهد اردهال یک روز قبل از مراسم، شستشوی قالی مقدس و چگونگی انجام مراسم قالی‌شویان، برخی از مباحث این کتاب را تشکیل داده‌اند. این کتاب درباره مراسم سنتی قالی‌شویان امامزاده سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع) است.«آیین مذهبی-سنتی قالی‌شویان مشهد اردهال کاشان با وجود این که حضرت سلطان علی بن امام محمد باقر (ع) یکی از چهار امام‌زاده لازم التعظیم و دارای تاریخ مستند در ایران هستند، هنوز ناشناخته باقی مانده است. این کتاب به علت قرار گرفتن بارگاه آن حضرت در یک مسیر فرعی که مرکزیت شهری ندارد و از نظر علمی و تحقیقی نیز کاری شایسته آن بزرگوار انجام نشده است، تالیف شده است.

برخی از مقالات منتشر شده با موضوعات مطالعاتی در خصوص حضرت علی بن محمد باقر علیه السلام:

قالی شویان (با هم میهمان خود آشنا شویم) 
علی بلوک باشی، هنر و مردم، اردیبهشت 1343 - شماره 19 
در باختر كاشان و جنوب «جاسب»، در سرزميني كوهستاني، چند آبادي نزديك بهم وجود دارد كه بنام دهستان « اَرْدِهال» خوانده مي‌شود. مركز اين دهستان دهكده «مشهد اردهال» است كه در هشت فرسخي باختر كاشان واقع شده، و مردم آن را «مشهدقالي» و«مشهد اردهال» مي‌خوانند. « مشهد اردهال» زميني گندم خيز و آب هوايي خوب دارد و جمعيت آن پيرامون 2000 تن است . اين ده از آن رو « مشهد» ناميده شده است كه شهادت‌گاه يكي از امام‌زادگان شيعيان است. اين امامزاده نامش « علي»، و فرزند امام « محمد باقر(ع)» ، پيشواي پنجم شيعيان است و مردم او را « شاهزاده سلطان علي» مي‌نامند. شاهزاده سلطان علي در سده دوم هجري مي زيسته و در مشهد اردهال كشته شده و همانجا نيز بر دامنه تپه بلندي به خاك سپرده شده است و مجد‌الملك ابوالفضل اسدبن محمد بن براوستاني قمي، وزير دانشمند بركيارق پسر ملك شاه ، كه در سال 472 هجري قمري كشته شده، بارگاهي براي او ساخته  كه در زمان صفويان « دست كاري» و كاشي‌كاري شده و اكنون يكي از ساختمانهاي كهن و از نظر معماري و كاشي‌كاري و گچبري يكي از آثار گرانبهاي ايران بشمار مي‌رود. اين بارگاه دو صحن و دو ايوان باشكوه و گنبدي زيبا و كاشي كاري شده دارد و كاشيهاي بخشي از آن ريخته و آجر و كاه گل زير آن نمايان شده است. همچنين دو گلدسته بلند كاشي كاري در دو سوي يكي از ايوانها دارد. در كنار هر گلدسته سه مناره كاشي كاري ديده مي شود كه يكي از ديگري كوتاهتر و به ديوار ستونهاي اطاقكهاي آرامگاه چسبيده است و در دو سوي در ورودي صحن امامزاده نيز دو مناره كوتاه ديده مي شود كه نيمه بالاي يكي از آن دو ريخته است .

حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر (ع) و تاریخچه مختصری از مراسم قالی شویان در مشهد اردهال کاشان (معرفی و نقد)
ابوالقاسم مشیری، معارف اسلامی(سازمان اوقاف)، اسفند 1355 - شماره 27 
بخشی از متن مقاله؛ سلطانعلی و قوای حکام اطراف آغاز گردید و خواجه‌ نصیر، جوان شجاع و جانباز باتفاق مردان جنگی بر لشکریان زبیر حمله نمود و قریب یکصد تن از آنان را بخاک و خون کشید و بقیه قوا که وضع را چنین دیدند فرار را برقرار ترجیح دادند و باین ترتیب راه خاوه باز شد خواجه جلال الدین با کسب اجازه شاهزاده، نامه‌ای باهالی فین کاشان نوشت و خواست آنها را از واقعه مطلع سازد ولی قاصد در بین راه گرفتار شد و او را نزد حارث بردند و آن ملعون نامه را خواند و قاصد را کشت‌ و سرش را نزد خواجه جلال الدین فرستاد،شب هنگام‌ حضرت سلطانعلی امر فرمود چراغها و مشعل‌ها افروختند و اطراف دربند را پاسبانی کردند و خواجه جلال الدین‌ و خواجه ملکشاه برای گرد آوردن سپاه متوجه خاوه شدند، اهالی آنجا بمحض شنیدن آن خبر بخدمت حضرت رسیدند، فردای آنروز خواجه نصیر و خواجه جلال الدین با عده‌ای‌ از ملازمان خود بر منافقان حمله بردند و چند نفر از آنان‌ را بخاک هلاک انداختند و زیبر بدست خواجه کشته شد. وضع فعلی آستانه در سال 2525 شاهنشاهی که اداره امور آستانه‌ زیر نظر سازمان اوقاف قرار گرفت چند تن از معتمدان محلی‌ بعنوان هیأت امنا انتخاب شدند و با کمک مردم خیر و زائران و هم‌چنین وجوه سر نثار اقدامات عمرانی مختلفی در بقعه‌ متبرکه حضرت سلطانعلی بن امام محمد باقر(ع)بعمل‌ آمد که اهم این اقدامات بخلاصه ذیل است: 1-ضریح مرقد مطهر حضرت سلطانعلی باصرف‌ هزینه‌ای در حدود یک میلیون ریال بطرز بسیار جالبی‌ بدست هنرمندان اصفهانی از طلا و نقره ساخته شده،و طی‌ مراسم باشکوهی بمشهد اردهال حمل و در شهریورماه سال‌ 2528 شاهنشاهی در محل امامزاده نصب گردید.

میراث فرهنگی: گزارش یادواره مراسم سنتی - مذهبی قالیشویان مشهد اردهال
آرش شهنواز، مجله بخارا ، مهر 1380 شماره 20
بخشی از متن مقاله؛ بخشی از میراث فرهنگی ما میراث مذهبی است‌ و مراسم قالیشویان مشهد اردهال نیز از زمره این مذهب معنوی محسوب می‌شود. آقای سیف الله امینیان ریاست اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان با تأکید بر اینکه  مراسم قالی‌شویان مشهد اردهال یکی از غنی‌ترین و کهنه‌ترین آیین‌های مذهبی و سنتی‌ کشورمان است حول دو محور بررسی تاریخچه مشهد اردهال و بقعه متبرکه حضرت امامزاده‌ سلطان علی بن محمد باقر(ع) است. مشهد اردهال منطقه‌ای در 45 کیلومتری شمال غربی کاشان و میان‌ کوههای کرکس است و از یک طرف به قم و طرف دیگر به دلیجان مربوط می‌شود. بقعه و بارگاه امامزاده سلطان علی ابن امام‌ محمد باقر(ع)بنای بسیار ارزشمندی است که در دورهء آل بویه توسط خواجه مجد الدین‌ ابو القاسم کاشانی(از هالی منین)در اواخر قرن پنجم احداث گردید. هر سال در دومین جمعه مهرماه مراسم قالی‌شویان به‌ مناسبت شهادت امامزاده علی ابن باقر(ع)در منطقه مشهد اردهال برگزار می‌شود. مشهد اردهال دارای معبر بزرگی بوده است که از نراق و دلیجان شروع می‌شده و در حوالی‌ سوچه‌کن وارد کاشان و از آن‌جا از طریق جامداری به نام انگلیسی‌ها به طرف اصفهان می‌رفته‌ است.

چند پرسش بی پاسخ در یک اتنوگرافی (قالی شویان مشهد اردهال، نوشته علی بلوکباشی) (معرفی و نقد)
علی رضا حسن زاده، کتاب ماه هنر، آذر و دی 1380 - شماره 39 و 40 
بخشی از متن مقاله؛ در حالی که اتنوگرافی و مونوگرافی از شمار مهم‌ترین روش‌های تحقیقی در دانش‌ انسان‌شناسی به شمار می‌آیند و در گسترش نظری‌ این علم اهمیت و ارزش بسیار بالایی دارند، در ایران آثاری که از روش‌های یاد شده به شکلی‌ قوی برخوردار باشند به تعداد انگشتان دست‌ می‌رسد! جالب آن است که در انسان‌شناسی این‌ گرایش همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است و برای نمونه می‌توان به مطالعه‌ی مونوگرافیک‌ انساشناس توانا«پی‌یر بوردویو»در زادگاهش‌ درباره‌ی رقص و ساختار اجتماعی در فرانسه اشاره‌ داشت. البته در این میان باید به آرای تحقیقی که‌ در این‌باره مطرح شده است چون ایده‌ی بهرام‌ بیضایی درباره‌ی آیین مزبور نیز اشاره داشت(البته‌ نظرگاه بهرام بیضایی متأثر از گرایش اسطوره‌شناسی‌ ماقبل آریایی مهرداد بهار بوده و خاستگاه و ریشه‌ی‌ آیین مزبور را در تمدن بین النهرین و غرب آسیا جستجو می‌کند. ) اما گذشته از تألیف اول و دوم که‌ چند پرسش بی‌پاسخ در در یک اتنوگرافی علیرضا حسن‌زاده رویکرد آنان از رویکردی انسان‌شناسانه به معنای‌ تئوریک و تحقیقی آن کم‌وبیش فاصله دارد،دو اثر واپسین را می‌توان به عنوان نگارش‌های انسان‌ شناختی مهمی که به شناخت زوایای پنهان و ژرف‌ساخت‌های آیین مورد بحث می‌پردازند، مورد تحلیل و نقد قرار داد. جالب آن است که امام غریب در چنبره‌ی اهریمنانی قرار می‌گیرد که به قتل وی دست‌ می‌آلایند و این خود می‌تواند با قصه‌های بنیاد گنوستیک که در آن انسان چون نی‌ای چوبین‌ ناله‌ی تنهایی سر می‌دهد مربوط باشد به واقع هم‌آمیزی‌ حماسه‌ی ستیز خیر و شر و بن‌مایه‌ی‌ گنوستیک تنهایی به‌ روایت شهادت‌ امامزادگان ایرانی‌ تبدیل می‌شود.

رقص چوب ها در مشهد اردهال
سید علی محمودی، فصلنامه فرهنگ مردم، تابستان و پاییز 1382 ، شماره 6 و 7 
بخشی از متن مقاله؛ تاکنون مقالات و آثار بسیاری در نشریات دربارۀ مناسک قالی‌شویان مشهد اردهال به چاپ رسیده و کمتر کسی است که از چگونگی این مراسم آگاه نباشد. در مقابل این ایستگاه، به فاصلۀ پانزده تا بیست متر ودر معبر ورود به آستانۀ امام‌زاده سلطانعلی، میزی گذاشته بودند و روی آن صندوق و قبض‌های کمکبه بیماران کلیوی و جوانی با استفاده از بلندگوی دستی،مردم را با فریادی بلند دعوت به کمک می‌کرد. از این روست که مراسم جمعۀ اول به فینی‌ها وخاوه‌ای‌ها اختصاص یافته و مراسم جمعۀ دوم،که با جمعیتی کم‌تر در همین مشهد اردهال برپا می‌شود، متعلق به نشلجی‌ها است. با اینکه می‌گفتند مراسم قالی شویان نزدیک ظهر شروع می‌شود،از صبح زود فینی‌های چوب به دست در میان جماعت پراکنده بودند. در پیشاپیش دسته،علمی به صورت افقی بر دوش مردم بود که روی آن عبارت«وقف طوق بزرگ حضرت سلطان علی ابن امام محمد باقر»گلدوزی کرده بودند وفینی‌ها در ستون درازی حرکت و رقص چوب‌ها در فضا. پیرمردی هفتاد و پنج ساله که در کنارچوب به دست‌های فینی به نظاره ایستاده بود و از کودکی،جزء چوب به دست‌ها بوده،می‌کفت لعن ونفرین چند سالی است که دیگر منسوخ شده است. البته بعد حماسی و دلاوری،بر این دسته غلبه دارد و شایدبرای همین است که جماعت زائر که دسته‌های چوب به دست و سینه‌زن را احاطه کرده بودند،به جایاشک افشاندن و ناله سردادن،همگی در سکوت و بهت و اسف فرو رفته بودند. دستۀ چوب به دست‌ها و نوحه خوان‌ها اکنون به در امام‌زاده نزدیک شده بودند.

نمایشگری‌های کاروانی در ایران: پژوهشی نظریه پردازانه
فرهاد ناظرزاده کرمانی، فصلنامه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، بهار 1382، دوره هشتم - شماره 1، (ISC) 
بخشی از متن مقاله؛  پویشها - کارکنشها (فعالیتها) و پدیده های تماشاگانی (فنونهای تئاتری) در ایران را به پژوهش و نظر این پژوهشگر می توان در نه ریختار (فرم گونه) گنجاند : نمایشگری آیینی، نمایشگری کاروانی، داستانگویی نمایشگرانه، نمایشگری گذرگاهی، نمایش عروسکی ،نمایش خندستانی، نمایش سوگرنجهای دین سروران، تماشاگان باختریسان (تئاتر به سبک غرب)، تماشاگان گزینشدر آمیزی (تئاتر التقاطی تئاتر اکلکتیک) در پژوهش حاضر ریختار شماره دو نمایشگری کاروانی در کانون نقد و نظریه پردازی قرار گرفته و چنین نتیجه گرفته شده که این ریختار تماشاگی (فرم تئاتری) خود بر بنیاد در و نمایه به سه گونه شاخه ای بخش پذیر است.  نمایشگریهای سورکاروانی (مانند میرنوروزی) نمایشگریهای سوگکاروانی (مانند نمایش قالی شویان در مشهد اردهال کاشان) و نمایشگریهای آیفتمندی) (مانند نمایشواره های تمنای باران) از میان این گونه شاخه ای ریختار نمایشگری کاروانی گونه های نمایشگریهای سورکاروانی از میان رفته اند. نمایشگریهای سوگکاروانی که در دوران پیش از اسلام در ایران رواج داشته اند - و سوگ سیاوش نمونه ی برجسته ی آن بوده است - نیز از میان رفته اند - لیکن نمونه هایی که وابسته به مذهب تشیع می باشند همه ساله برگزار می گردند. نمایشگریهای آیفتمندی که نمونه ی کلان آن نمایشهای تمنای باران بوده است به تدریج جنبه های نمایشی خود را از دست داده اند و جنبه های نیایشی به خود گرفته اند.

از مهرگان و حدیث مهر تا آیین قالی شویان مشهد اردهال
سعید خیرخواه، مجله حافظ، مهر 1384 شماره 19
بخشی از متن مقاله؛ بسیاری از باورها و مراسم‌ در فرهنگ ایران و جهان،پایه و مایه‌یی در آیین مهری دارد و از آن جمله اشارتی‌ست که در شعر شاعران بزرگ خود داریم که هم‌ به جشن مهرگان و هم به ویژگی‌هایی از آیین مهری اشاره‌ کرده‌اند،حافظ گوید: چو پیش صبح روشن شد که حال مهر گردون چیست‌ برآمد خنده‌یی خوش بر غرور کامکاران زد یا: گر روی پاک و مجرد چو مسیحا به فلک‌ از فروغ تو به خورشید رسد صد پرتو  و دیگر شاعران بزرگ هم به آیین و جشن مهرگان اشاره‌ کرده‌اند که در بارگاه پادشاهان پس از اسلام نیز برگزار شده است. رودکی گوید: ملکا جشن مهرگان آمد جشن شاهان و خسروان آمد تو جوان‌مرد و دولت تو جوان‌ می به بخت تو جوان منوچهری نیز در چند جای دیوان، از جشن مهرگان یاد کرده‌ است از جمله در یکی از مسمطهای خود: مهرگان آمد هان در بگشاییدش‌ اندر آرید و تواضع بنماییدش‌ از غبار راه ایدر بزداییدش‌ بنشانید و به لب خرد نجاییدش‌ خوب دارید و فراوان بستاییدش‌ هر زمان خدمت سختی بفزاییدش و عنصری گوید: مهرگان آمد گرفته فالش از نیکی مثال‌ نیک روز و نیک جشن و نیک وقت و نیک فال و سنایی غزنوی گوید: گاه آن آمد که باد مهرگان لشکر کشد دست او پیراهن اشجار از سر بر کشد باغ‌ها را داغ‌های عبریان بربر زند شاخ‌ها را چادر نسطوریان بر سر کشد و مسعود سعد سلمان گوید: روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان‌ مه بیافزا ای نگار ماه چهر مهربان‌ مهربانی کن به جشن مهرگان و روز مهر مهربانی کن به روز مهر و جشن مهرگان و در کتاب برهان قاطع،درباره‌ی مهرگان آمده است: «هم‌چنان‌که،نوروز را عامه و خاصه می‌باشد،مهرگان را نیز عامه و خاصه هست و تا شش روز، تعظیم این جشن کنند.

مراسم قالیشویان و آیین مهر پرستی ایران باستان
 مجله رشد معلم، بهمن 1384 - شماره 197 
بخشی از متن مقاله؛ امام پنجم شیعیان در سال 113 هجری به دعوت اهالی فین و کاشان، فرزندش علی را برای تبلیغ دین اسلام‌ و ارشاد مردم این نواحی به منطقه می‌فرستد. وی سپاهی را برای قتل حضرت سلطان علی به منطقه‌ می‌فرستد،مردم فین پس از شنیدن خبر سراسیمه به طرف اردهال حرکت می‌کنند، ولی زمانی می‌رسند که آن حضرت در یک جنگ نابرابر همراه یارانش به شهادت رسده است،آنها حضرت را در قالی‌ می‌پیچند و در نهر آبی که در آن نزدیکی است، شستشو می‌دهند و دفن می‌کنند از آن زمان تاکنون بیش‌ از 1300 سال است که مردم فین مراسم سنتی مذهبی قالیشویان را برگزار می‌کنند. واقعه شهادت حضرت علی بن‌ محمد بن باقر(ع)همزمان با دومین هفته مهرماه سال شمسی بوده که آیین جشن و پایکوپی مهرگان در ایران برپا می‌شده است و همچنین مردم فین آیین خاصی به نام جشن آبریزان برگزار می‌کردند. حضرت سلطان علی بن امام محمد باقر(ع)یکی از چهار امامزادهء معلوم النسب مدفون در ایران است.

امامزاده سلطانعلی مشهد اردهال (معرفی و نقد)
حسین قرچانلو، فصلنامه وقف میراث جاویدان، زمستان 1384 - شماره 52 
بخشی از متن مقاله؛ در جبههء(جلوی) ضریح داخلی که از چوب فوفل است، عبارت زیر منبت گردیده است: «رقم حقیر محمد زمان ولد حسن اصفهانی فی تاریخ سنهء اثنتی و الف»، و درون این ضریح مرقدی است که مطابق گفتهء ثقات(مردم مورد اعتماد)، جدار آن آراسته به کاشی‌های خشتی لاجوردی‌رنگی از آثار سلطان منصور آل مظفر و مورخ به سال 497 ق است که‌ چند پارچه از خشت‌های آن فروافتاده و شکسته است،که در سال 6821 ق ناصر الدین شاه به تعمیر آن فرمان داد،چون تهیهء کسری کاشی‌های خشتی آن با همان خط و رنگ مشکل می‌نمود روی آن قسمت‌ها را گچ‌اندود و سپس روی مرقد را با کاشی‌های منقش هفت‌رنگ بیاراستند. بالا و بغله‌های دار الحفاظ مزین به قاب آینه و پوشش آن مقرنس‌کاری است آینه‌پوش ایوان هم از آثار قاجاریه و به ظن قوی مربوط به سال 6821 ق‌ و تزیینات و تعمیرات آن به دورهء ناصر الدین‌شاه انجام شده است،و برفراز درگاه ایوان در سینهء اسپر(جلوی)بنا در میان آینه‌کاری دو قطعه‌ کاشی خشتی به درازای نیم متر دیده می‌شود که از بقایای کتیبه کمربندی ایوان کوچک می‌باشد و روی آنها به خط ثلث سفید و طلایی‌ ممتازی چنین نوشته شده است:«السلطان بن السلطان ابو المظفر طهماسب الصفوی الحسینی خادم البقعهء الشریفة» و در پشت آینهء داخل‌ حوضچه‌های مقرنس ایوان عبارات زیر نوشته شده است:«هو الله تعالی شانه»،«هو الباقی عمل استاد آقاجان استاد رضا نجار نراقی 6821»، «بسعی جناب خیر الحاج،حاج سید اسمعیل متولی به اتمام رسید»،«بتاریخ شهر ربیع الثانی حرره محمد خلیل 6821».

شهید اردهال، سلطان علی 
حبیب الله سلمانی، فرهنگ کوثر تابستان 1384 - شماره 62 
بخشی از متن مقاله؛ به مجموعه روستاهای باریکرسف، بهار (کرمه)، جوشق، حسنارود، علوی، غیاث آباد و مهدی آباد (کُره جار)، اردهال گفته می شود. اردهال در فاصله 35 کیلومتری غرب کاشان واقع شده و از دیرباز در حوزه جغرافیایی این شهرستان بوده و از توابع بخش نیاسر است. رشته کوه ها و ارتفاعات آنجا را «اردهار» یا «اردهال» یعنی کوه یا رشته کوه مقدّس نامیده اند.

تحلیل مردم شناختی مناسک مذهبی در فرایند جهانی شدن (مطالعه موردی مناسک قالی شویان مشهد اردهال) 
کریم خان محمدی، فصلنامه شیعه شناسی،  بهار 1385 - شماره 13، (ISC) 
بخشی از متن مقاله؛ در سطوح بالای فرهنگ، با توجه به فرآیند جهانی شدن، یک نوع همگونی جهانی مشاهده می شود؛ لیکن مطالعه جوامع، با رویکرد ارتباطات میان فرهنگی، رشد محلی گرایی و جوانه زدن ناهمگونی در سطوح زیرین فرهنگ را نشان می دهد. نگارنده با مطالعه موردی نظام معنایی مناسک سنتی قالی شویان در مشهد اردهال کاشان، ضمن گزارشی اجمالی از مناسک، در دو سطح آشکار و پنهان به معناکاوی مراسم می پردازد. در سطح آشکار، معنای رفتار کنشگران بر اساس پندار خودشان بازگو می شود. در سطح پنهان، معنای هویت بخشی مناسک و چگونگی همسازی با محیط در زمان های گذشته و عصر حاضر بیان می گردد و نشان داده می­شود که این مناسک نه تنها در عصر ارتباطات تضعیف نگشته، بلکه معنای هویتی آن از سطح ملی به سطح جهانی ارتقا یافته و در نتیجه، پررونق تر شده است.

حماسه کویر­(حدیث شهید دشت اردهال) (معرفی و نقد)
علی بلوک باشی، فرهنگ مردم، پاییز و زمستان 1385 - شماره 19 و 20 
داستان واقعه آمدن حضرت سلطان علی به ایران و جنگ او در دشت اردهال و شهادتش به‌ دست سپاه اشقیا را مردم حاشیه کویر،که سفر به کربلا و دست‌رسی به سالار شهیدان برایشان به‌ سبب فعالیت‌های رعیتی و دامداری دشوار می‌نمود، براساس هجرت تاریخی امام حسین(ع) به کوفه و رویداد واقعه کربلا و حماسهء شهادت او در دشت کربلا با اخلاص دینی و تیزبینی‌ ساختند و پرداختند. تجمع هر سالهء مردم فین و کاشان در اردهال و برداشتن‌ یک تخته قالی،که مظهر تابوت سلطان علی است،از رواق و امامزاده و بردن آن بر سر چشمهء آب و پاشیدن آب با چوب روی قالی به صورت تخیل نمادین،همان‌طور که عبد الرحمان‌ عمادی(4531:6001/2)در«ریشه‌شناسی برخی نام‌های جغرافیایی خوزستان»نیز اشاره‌ کرده یادآور آئین کهن باران‌خواهی در ایران است. فینی‌ها با برپایی مناسک تمثیلی قالی‌شویان‌ در این میعادگاه قدسی،از سویی رویداد افسانه‌ای شهادت حضرت سلطان علی،قهرمان واقعهء دشت اردهال را به شکلی نمادین نمایش می‌دهند،و این صورت اعتقادی آئین قالی‌شویان در رفتار و اندیشهء مذهبی مردم شیعه است؛و از سوی دیگر، رفتار کهن نیاکان خود را در مراسم‌ باران‌خواهی از ایزد تیر و ناهید در پاییز،به‌طور غیر مستقیم و ناآگاهانه،تکرار و تقلید می‌کنند و به این سنت و رفتار آئینی کهن از فرهنگ گذشته حضور ابدی می‌بخشند. حمل قالی آستانه یا تابوت تمثیلی شهید اردهال به سرچشمهء آب و پاشیدن آب با چوب بر روی آن و شستشوی نمادین آن،از سویی اشاره به رسم کهن باران‌خواهی از طریق‌ تابوت‌شویی تمثیلی در حوزهء آداب مذهبی شیعیان حاشیهء کویر دارد،و از سوی دیگر خاطرات‌ مصایب قهرمان شهید تاریخ دینی و مذهبی را از طریق شستشوی تابوت تمثیلی زنده نگه‌ می‌دارد و آرمان دین‌خواهی و شهادت‌جویی را در ذهن جمعی تشییع‌کنندگان تابوت‌ برمی‌انگیزاند و روحیهء ستیزندگی و استقامت را در آنها تقویت می‌کند.

سفیر شهید، حضرت علی بن محمد الباقر (ع) 
حسن اردشیری، مبلغان، مهر 1388، شماره 120 
بخشی از متن مقاله؛ زرین کفش (زرین نعل) حاکم منطقه، وقتی به خدمت حضرت رسید، عرض کرد: «بعضی از مساکین و عاجزین قریه بارکرس که قادر بر مسافرت به خابه نیستند، تقاضا دارند که امام زاده به نور قدوم مبارک، بارکرس را منور ساخته تا پیران و زمینگیران از پند و اندرزهای شفابخش شما جانی تازه و قوتی بی‌اندازه گیرند، و مردم فین و کاشان نیز به ملاحظة نزدیکی راه و طی مسافت، بیش‌تر به نماز حاضر شوند. حارث، ملقب به زرین کفش ـ که اهل بارکرس بود و از جانب وی حکومت اردهال و قم و بارکرس را داشت ـ با خود اندیشید که مبادا گرویدن مردم به حضرت سلطان علی و اجتماع آنان به گوش ارزق ابرح برسد و ناراحت شود و ریاست این نواحی را از وی بگیرد، و او را به قتل برساند؛ در نتیجه وی به والی نوشت که سلطان علی بن امام محمد باقر ع3 سال است به این نواحی آمده است و مردم بسیاری به او گرویده اند. صبح این روز، مردم زیادی از فین، چوب به دست، بر سر چشمة آبی در کنار حرم (یعنی در محل شستن قالی) گرد هم می‌آیند و با شعار «یا حسین»، «یا حسین» به طرف مرقد مطهر حضرت سلطان علی بن محمد باقرع حرکت می‌کنند.

مروری بر مراسم قالی شویان 
احسان آزادبخش، فرهنگ مردم ایران، بهار 1388، شماره 16 
بخشی از متن مقاله؛ پس از اين واقعه ، فيني­ها با خود عهد بستند که تا دار قيامت ، هر سـال يـک بـار در سيزدهم پاييز (مهرماه) يا در دومين جمعه پاييز که مقـارن بـا روز خـاکسـپاري شـهيد اردهال اسـت بـه زيـارتش بـه مـشهد اردهـال بياينـد و يـاد واقعـه شـهادت و مراسـم خاکسپاري او را در سالگرد شهادتش با مراسم قالي شويان زنده نگه دارند. (در اين مراسم در واقع قالي شسته نمي شـود بلکـه حرکتـي نمـادين از روزي است که مراسم تغسيل و تدفين حضرت سلطانعلي انجـام گرفتـه و انجـام ايـن مراسـم اداي عهد و پيماني است که با خود بسته اند) پس از انجام مراسم غسل و شست و شو، دوباره قالي را با شور و هيجـان بـر دوش مي گيرند و آماده بازگشت به حرم امامزاده مي شوند، در مراسم بازگشت قـالي بـه حـرم امامزاده، عدهاي پيشاپيش با حرکتي آرام و سوگوار نوحه مي خوانند و سـينه مـي زننـد و حاملان قالي و چوببه دستان همچنان به پيش مي روند، در طول مسير، چوببه دسـتان، همچن قبل چوبدستي هاي خود را در هوا تکان مي دهند، قالي با چوبهاي نمناک و در پناه مردان چوببه دست باز مي گردد. از آن زمان تاکنون هر ساله نشلگي ها به ياد آن روز در مراسم هفتمـين روز شـهادت حضرت سلطانعلي علي (ع ) شرکت مي کنند (لازم به ذکر است ايـن گـروه حـق دسـت گرفتن چوب و بر دوش کشيدن قالي را ندارند) وصبح زود بـراي زيـارت و برگـزاري مراسم هفت به مشهد اردهال مي روند و در صـحن امـامزاده بـه عـزاداري و سـينه زنـي مي پردازند.

علی بن محمد باقر علیه السلام، مبلغ شهید در خطه اردهال 
اسماعیل محمدی، مبلغان، شوال 1433 - شماره 156 
بخشی از متن مقاله؛ مادر امام جعفر صادق ع و عبد الله، فاطمه (ام فروه) دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است، و مادر ابراهیم و عبید الله، ام حکیم و مادر علی و زینب و ام سلمه کنیز و به اصطلاح ام ولد (مادر فرزند) در این میان، مزار امامزاده علی بن محمد باقرع معروف به سلطانعلی در مشهد اردهال مشهور است. بنابر مشهور امامزاده علی ‌بن محمد باقرع به درخواست بزرگان اهالی فین کاشان از امام محمد باقرع و به دستور آن حضرت بدان منطقه مهاجرت کرده و به مدت سه سال در پایان امامت امام باقرع و آغاز امامت امام صادق ع (سالهای 116-113‌ق) در آن منطقه به تبلیغ، ارشاد و اقامة نماز جمعه مشغول بوده است و پس از آن در نبردی نابرابر به دست عوامل حکومت محلی و به دستور حکومت مرکزی به شهادت می‌رسد که هم اکنون نیز شهادتگاه او مشهور و معروف به مشهد اردهال است. هجرت و شهادت دربارة هجرت و شهادت امامزاده سلطانعلی قصه‌ای هم مضمون و البته با کمی اختلاف در نسخه‌های مختلف وجود دارد که برای آگاهی از کلیات داستان، متن ارائه شده از سوی آقای علی بلوکباشی در کتاب «قالیشویان» با اندکی تغییر گزارش می‌شود: الف) روایت شفاهی دربارة هجرت این امامزاده به ایران و نبرد او با زورمداران کافر منطقه و شهادت مظلومانه‌اش به دست «زرین‌کفش»، حاکم اردهال، مردم داستانی طولانی نقل می‌کنند و می‌گویند: چون مردم فین کاشان که مذهب تشیع را پذیرفته بودند امام و پیشوا نداشتند، دو قاصد به نامهای «عامر بن ناصر» و «خواجه نعمان» به مدینه نزد امام محمد باقرع فرستادند و از ایشان درخواست پیشوایی برای تعلیم اصول و احکام دین و هدایت و ارشاد خود کردند.

واکاوی کتابچه موقوفات بقعه امامزاده علی بن محمد الباقر علیه السلام (مشهد اردهال کاشان) 
مهدی باریکرسفی، فصلنامه وقف میراث جاویدان، پاییز و زمستان 1394،شماره 91 و 92 
بخشی از متن مقاله؛ این نوشتار به معرفی و بررسی کتابچه موقوفات بارگاه مطهر و منور امامزاده علی بن محمد الباقر علیه السلام واقع در مشهد اردهال کاشان می‌پردازد. این کتابچه که ممهور به مهر تایید بزرگانی همچون مرحوم ملا محمد نراقی فرزند ملا احمد نراقی است در سال 1266ه.ق به رشته تحریر درآمده و در اصل به‌عنوان دستورالعملی جهت کفالت امورات مهمه آن آستان مقدس، ایجاد شده و بیش از بیست مورد از موقوفات بقعه نیز در آن معرفی و تشریح گردیده است؛ موقوفاتی که شامل آب، درخت، زمین و مغازه بوده و با توجه به ارادت خاص مردم منطقه کاشان به ساحت مقدس اهل بیت علیهم السلام و فرزندان ایشان به‌ویژه حضرت علی بن محمد الباقر علیه السلام، این موقوفات در مناطق مختلف شهرستان شکل گرفته است. با بررسی کتابچه مذکور، علاوه بر بررسی موقوفات و بازخوانی متنی که مربوط به عصر قاجار بوده و از خط سیاق نیز در آن استفاده گردیده، تصویر روشنی از فضای فعالیت‌های فرهنگی، عمرانی و مدیریتی بقعه این امامزاده عظیم‌الشان نیز برای خواننده ترسیم می‌گردد.

تأثیر آیین مهری بر هنر و فرهنگ ایران
زهرا زمرشیدی،علی اصغر فهیمی فر، فصلنامه تاریخ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات)، پاییز 1394 - شماره 38 ، (ISC)
بخشی از متن مقاله؛ اساطیر بخش جداناشدنی از زندگی ما به شمار می‌روند. آیین و سلوک دیروز مردان و زنان ایران، بسیاری از مفاهیم فرهنگی امروزه ما را ساخته است. میترا یکی از ایزدان ابتدایی در نزد ایرانیان، از زمان مهاجرت هند و اروپایی‌ها به شمار می‌رود. مفهومی که رفته رفته تبدیل به یک دین مستقل گردید. و مفاهیم زیادی را به وجود آورد که در فرهنگ و هنر زمان خویش تا به امروز کاربرد داشته است. در این مقاله سعی بر این شده تا با نگاهی کلی به آیین میترایی و مراحل هفت‌گانه تشرف، تاثیر آن بر هنرها و فرهنگ‌های بعد از آن بررسی شود. نمادهایی که خاص میترا است و از سوی پیروان وی به کار می‌رفته، در ادیان بعد از خود (زرتشت‌گری – مسیحیت – اسلام) نفوذ کرده و گاه همان مفاهیم و گاهی فقط این نقشینه‌ها با تغییر مفاهیم تکرار شده. برخی از نمادهای وی هم، به دلیل مغایرت با فرهنگ‌های بعدی، به طور کل حذف گردیدند. این پژوهش که به روش تحلیلی - توصیفی – تاریخی نوشته شده است، سعی بر آن دارد که این نمادها شناسایی گردد و ما دلیل بسیاری از مضامین فرهنگی امروزه خود را بدانیم تا بر دیرینه و ایرانی بودن آن پافشاری کنیم.

رازکاوی مهاجرت علی بن محمد باقر(ع)به کاشان و پیامدهای آن
فاطمه سادات علوی علی آبادی محمد سپهری سید عیرضا واسعی، پژوهشنامه تاریخ اسلام، بهار 1396، سال هفتم شماره 25
بخشی از متن مقاله؛ هجرت آدمیان به سرزمین دیگر، با انگیزه هایی مختلف صورت می گیرد؛ اما در فرهنگ اسلامی بر دو عنصر بیشتر تأکید شده است؛ آموختن دانش و اصلاح جامعه. بیشترین هجرت پیشوایان و بزرگان مذهبی، به سائقه دوم بوده است؛ هرچند گریز از فشارهای سیاسی اجتماعی یا پیداکردن مکانی بهتر و امن تر برای زندگی، از نظر دور نیست. در میان هجرت های تبلیغی نیز برخی جنبه مبارزه با اندیشه ها یا اقدامات غیراسلامی را در دستور کار داشته اند که از ارزش بیشتری برخوردار است. مهاجرت ابوالحسن علی ، فرزند امام باقر ع به کاشان، ازجمله مهاجرت هایی است که به نظر می رسد بیشتر با انگیزه اخیر رخ داده و تأثیری مناسب در منطقه گذاشته است و از این رو، شایسته بررسی و واکاوی است. وی به درخواست مردم کاشان از امام باقر ع و به عنوان نماینده آن حضرت، در درجه نخست برای ترویج اندیشه های بنیادین شیعی در منطقه هدف و در مرتبه بعد، جلوگیری از پیشرفت کار و نفوذ اندیشه های بیگانه در منطقه، هجرت کرد. البته بررسی ها نشان می دهد که اوضاع فرهنگی و تمدنی کاشان در این تصمیم گیری بی تأثیر نبوده است. او در مسیر تحقق مأموریت، فعالیت هایی قابل توجه انجام می دهد که می تواند الگوی زیست شیعی به شمار آید؛ چنان که مهاجرتش چه در زمان حیات و چه پس از آن، آثار و پیامدهایی درخور داشته است. بر این اساس، مسئله اصلی پژوهش، نشان دادن انگیزه و پیامد هجرت ابوالحسن علی بن محمد باقر ع  به کاشان است، با این فرضیه که هجرت وی، در پی درخواست مردم منطقه از یک سو، وجود بستر مناسب از سوی دیگر و با انگیزه ترویج دین و مبارزه با بدکیشان از دیگرسو بوده است.

سه‌گانۀ منظرآیینی 
سید امیر منصوری، فصلنامه منظر، پاییز 1400- شماره 56، (ISC)
بخشی از متن مقاله؛ منظر آیینی ترکیبی از مکان، رویداد و نمایش است که وجه نمایش در آن قوی‌تر از انواع دیگر منظر است. در منظر آیینی «تماشا» و «مشارکت» رکن است. بازیگران منظر آیینی انسان‌های عادی هستند، تماشاگرانی که در فهم نمایش مشارکت می‌کنند نیز از همان جنس هستند. منظر آیینی آنچنان که در مورد اسطوره نیز صادق است، راوی تاریخ نیست؛ بلکه از تمایلات، نگرانی‌ها و جهان‌بینی‌های گذشته حکایت می‌کند. لذا داوری آن به‌عنوان امر واقع و روایتی از تاریخ، به نتایج ضدفرهنگی خواهد انجامید.مراسم قالیشویان مشهد اردهال، منظری آیینی است که نکتۀ جالب آن ترکیب اسطوره‌های دو فرهنگ قبل و بعد از اسلام ایران در یک مراسم است. زمان رویداد، دومین جمعۀ ماه مهر، برگرفته از تاریخ ایام سعد ایران باستان، و ماجرای آن خونخواهی امامزاده است. نمادهای مراسم آن‌قدر متنوع و ترکیبی است که رمزگشایی آن‌ها می‌تواند دریچه‌های زیادی به شناخت فرهنگ ایران باز کند. اگرچه مراسم قالیشویان منظری تدریجاً شکل‌گرفته و دارای تطورات بسیار تاریخی است، اما اخیراً اقداماتی با هدف خوانش ایدئولوژیک از مراسم مطرح‌شده که ممکن است بُعد تاریخی و اسطوره‌ای آن را در مخاطره قرار دهد. باید دانست منظر آیینی الزاماً با خوانش عقلانی و فایده‌گرایی مستقیم قابل ارزیابی نیست؛ بلکه درست‌تر آن است که به‌عنوان نمادی از فرهنگ گذشته در ارتباط با مکان مورد توجه قرار گیرد. تلفیق نمایش چوب‌بدستان مراسم با هیجان نوحه‌خوانی و مشارکت همزمان بازیگران و تماشاچیان در مراسم، حس خاصی از یک حادثۀ مهم در گذشتۀ سرزمین ایجاد می‌کند که ارتباط آن با خونخواهی امامزاده به مراسم سمت‌وسوی عدالت‌خواهی نیز می‌بخشد، سه‌گانۀ منظر آیینی قالیشویان را باید حفظ کرد.

قالی به مثابه عنصرفرهنگی در مناسک نمادین قالی شویی مشهد اردهال
سمانه کاکاوند، مجله علمی «کاشان شناسی »، 1401، دوره: 15، شماره: 2
بخشی از متن مقاله؛ کندوکاو جایگاه قالی در مناسک قالی شویان مشهد اردهال مسئله اصلی مقاله حاضر است. در این پژوهش سعی بر آن است تا به کارکرد فرهنگی قالی در مراسمی مذهبی با ریشه های ایرانی اسلامی پرداخته شود. قالی در آیین قالی شویی نمادی از پیکر مطهر و تابوت مقدس امامزاده سلطان علی به حساب آمده و از نقش زیراندازگونه فاصله قابل توجهی گرفته است. قالی به عنوان عنصری فرهنگی و محصول بومی در کاشان عاملیت فیزیکی داشته و از منظر انسان شناسی، بستری برای تجلی معنا فراهم می آورد. به عبارتی دیگر، قالی ابزار انتقا ل معنا بوده و به مثابه سند هویتی ایفای نقش می کند. این پژوهش از نوع کیفی بوده و به دیگر سخن به سبب کشف و شناخت قالی به مثابه عنصر فرهنگی در رسته پژوهش های نظری قرار می گیرد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است و اطلاعات و مواد اولیه تحلیل به روش کتابخانه ای گردآوری شده و مشاهده اسناد و تصاویر مربوط نیز ملحوظ گردیده و در نهایت، داده ها از منظر انسان شناسی فرهنگی تحلیل شده است. پرسش این گونه طرح می شود که تحلیل فرهنگی قالی در مراسم قالی شویی مشهد اردهال چه نتایجی در بر دارد؟ کارکردها و کارویژه های قالی به مثابه عنصر فرهنگی چگونه تبیین می شوند؟ نتایج نشان از آن داشت که با اتکا بر انسان شناسی، قالی از ابعاد گوناگون معناشناختی، عاملیتی و عاطفی در مناسک قالی شویی(جمعه قالی) برخوردار است. قالی با وجود رویکرد عموم، در آیین ها کارکردی فراتر از زیرانداز داشته و عاملیت فرهنگی دارد. از سویی دیگر، ترسیم سه لایه معنایی بیرونی (نخست)، میانی (دوم) و درونی (سوم) برای تحلیل کارکرد فرهنگی قالی حکایت از وجود نقش های گوناگونی چون بافته، پیکر امامزاده، تابوت و ابزار باران طلبی دارد.